Mutlu olmak için ne yapmalı? 13 soruda nasıl mutlu olunur?

Mutlu olmak için gerektiğini düşündüğümüz para, ilişki gibi birçok şey bizi sadece kısıtlı bir süre mutlu yapar. Bunun nedeni nedir?

Misafiri olduğumuz hayata surat asılmaz. – H. S. Kayaoğlu-Dedeği

1) Mutlu olmak için sebeplerimiz neler?

Sağlık

  • Mutlu insanların bağışıklık sistemleri daha güçlüdür.
  • Stres düzeyleri düşüktür.
  • Mutlu insanlar daha az hastalanırlar. Hastalandıklarında daha çabuk iyileşirler.
  • Mutlu insanların daha uzun yaşadıklarına yönelik araştırma bulguları mevcuttur.

Kişilerarası ilişkiler

  • Mutlu insanlar diğer insanlar tarafından daha çok sevilir.
  • Evlilik yaşamları daha iyidir.
  • Mutlu insanlar daha kolay arkadaş ve partner bulurlar.
  • İş açısından baktığımızda, mutlu insanlar daha yaratıcı ve verimlidirler.
  • Mutlu insanlar çevrelerine zarar vermezler. Neden versinler ki? Zaten mutlular ve bunu gerginlik yaşayarak kaybetmek istemezler.
  • Mutsuz insanlar saldırgan, kırıcı ve öfkelidirler. Bu tür insanları da kimse yakın çevresinde bulundurmak istemez.

KENDİNLE MUTLUYSAN KİMSEYLE DERDİN OLMAZ.

Kişilik özellikleri

  • Mutlu insanların kendilerine güvenleri daha yüksektir.
  • Daha az riskli davranışlarda bulunurlar.
  • Daha yüksek gelire sahiptirler.
  • Sorumluluklarının bilincindedirler.
  • Daha az bencillerdir.
  • Öz-saygıları yükselir.
  • Suçluluk duymazlar.
  • Adelet, merhamet, empati [eşduyum] duyguları yüksektir.

Tüm bunlar mutlu olmak için yeterli sebepler olarak nitelendirilemez mi?

Sıraladıklarımız mutlu olmanın sonuçları mı? Yoksa mutlu olmak mı bu sonuçları doğuruyor? İlişkinin iki taraflı olduğu söylenebilir.

Kişinin diğer insanlarla olan ilişkileri olumsuz etkileyen, daha az üretken olmasına sebep olan mutsuzluktan kurtulmayı kimi felsefeciler ahlaki bir görev olarak nitelendirmiştir.

Mutsuzluk ahlaksızlıktır. – Ahmet İnam

2) Piyangodan para kazananların mutluluğu neden uzun sürmez?

Birçok insan mutlu olmak için paraya ihtiyaçları olduğunu düşünür. İnsanlara sizi ne mutlu eder diye sorulduğunda ‘piyangodan para çıkması’ diye cevap verebiliyor.

Bir anda piyangodan size çok fazla para çıktığını düşünün. Bir çoğumuz bu durumda büyük bir mutluluk yaşarız. Peki ya birkaç yıl sonra, bu mutluluk sürer mi?

Piyango talihlileriyle yapılan bilimsel çalışmalar ne diyor? 

⇒ Meşhur bir deneyde 22 piyango talihlisi, 22 piyango kazanmamış kontrol grubuyla kıyaslandı. Aylar sonra iki grubun mutluluk düzeylerinde kayda değer bir farklılık görülmedi. Hatta bazı piyango “talihlilerinin,” kazanmadan önceki mutluluk düzeylerine kıyasla daha da mutsuz oldukları görüldü.

Piyangodan para kazanmak bireyi olduğundan daha da mutsuz yapabilir.

Bunun nedenlerinden bazıları şunlar. Yüksek miktarda parayı idare etmek stres yaratır. İkinci bir neden de birçok insanın maddi destek istemesi sonucunda sosyal ilişkilerin bozulmasıdır.

Yalnızlık yaşayan birey giderek mutsuzlaşır. Zengileştikçe daha cimri hale de gelebilir. Oysa ki mutlu olmak için yapabileceklerimizden biri de başkalarına iyilik yapmaktır.

Hedonik adaptasyon

Zenginlik gibi faktörler mutlu olmak üzerinde ancak belirli bir yere kadar etki yapabiliyor. Bizi başta mutlu eden şey eskisi gibi mutluluk vermez. Bunun nedeni ise hedonik adaptasyondur.

Hedonik adaptasyon bir süre sonra mutluluk ya da mutsuzluk veren şeye alışmamızdır. 

Mutlu olma düzeyimiz az ya da çok belirli bir seviyedir. Yaşadıklarımız belirli bir aralıkta mutluluk seviyemizin yükselip alçalmasına sebep olur.

Piyangodan para kazanan kişinin mutluluk seviyesinin bir süre sonra normalleşmesi gibi, talihsizlik yaşayan kişi de bir süre sonra eski mutluluk düzeyine geri döner. Örneğin; trafik kazası geçiren biri. Bu şekilde hedonik adaptasyon sayesinde psikolojik yılmazlık kazanırız.

Mutlu olmak için çaba göstermeliyiz. Mutsuzluk ise kendiliğinden gelir.

3) Hayatta mutlu olmak için birçok sebebi olan insan neden mutsuzdur?

Farklı sebepler mutlu olmayı zorlaştırmaktadır.

  • Beklentilerinin çok yüksek olması
  • Mutluluğu yanlış yerlerde arama
  • Mutluluğun ne olduğu ile ilgili yanlış inançlara sahip olma
  • Arabesk bir kültür içerisinde olmak mutsuzluk nedenidir.
  • Maalesef mutsuz insanların bir çoğu sağlıklı ve iyi bir ailede büyümemiştir.Mutsuz insanlar kendileriyle barışık değildir. Mutsuz insan kendisini sevmez.
  • Sosyal karşılaştırmalar mutluluğu olumsuz etkilemektedir. Oysa ki başkalarıyla karşılaştırmasa herkesin mutluluğu kendisine yeterdi.
  • Doğayla olan ilişkimizin sorunlu olması. Doğadan kopmuş olmamız ve modern şehir hayatı da mutluluğumuzu olumsuz manada etkilemektedir. Doğada daha çok zaman geçirmeliyiz.
  • Mutlulukla ilgili şartlı beklentiler. Geleceğe dönük belli şartlara bağlı mutluluk beklentileri çoğu zaman faydasızdır. Örneğin;

“Bir evlensem mutlu olurum.”

“Terfi alabilsem mutlu olurum.”

“Para biriktiriyorum, şu arabayı aldığımda mutlu olabilirim.”

Mutsuzluk en iyi şekilde kabiliyetlerimiz ve beklentilerimiz arasındaki fark olarak tanımlanabilir. – Edward de Bono

4) Mutlu olmak kendi elimizde mi?

Mutlu olmak belli düzeyde bizim elimizdedir. Belli düzeyde de genetik faktörlere ve yaşam koşullarına bağlıdır denebilir.

Mutluluğun belirleyicilerinin ne olduğu ile ilgili çok fazla araştırma yapılmıştır. Bu konudaki araştırmalarıyla ünlü Amerikalı profesör Sonja Lyubomirsky’nin ortaya koyduğu bir model var. Buna göre, mutluluğun belirleyicileri üç grupta ele alınmaktadır.

  • % 50 oranında genetik faktörler
  • % 10 yaşam şartları. Yaşam şartlarının kapsamında şunlar yer alır: Medeni durum, gelir düzeyi, yaş, cinsiyet, eğitim durumu ve yaşanılan yer gibi demografik değişkenler.
  • % 40 amaçlı etkinlikler.

Amaçlı etkinliklerden bazıları şunlardır;

  • İyimserlik (optimizm)
  • Öz-saygı (kendini kabul)
  • Yardımseverlik
  • Kişilerarası ilişkiler,
  • Egzersiz yapma
  • Yaşam amaçları belirleme
  • Affetmek (Başkalarını affetmekkendini affetmek)
  • Maneviyat (spirituality)
  • Şükran duyma,
  • Stresle başa çıkma
  • Umut

Maalesef insanların büyük çoğunluğu mutluluğu bu yaşam şartlarını iyileştirerek sağlamaya çalışmaktadır. Oysaki yaşam şartları tamamiyla istenen düzeyde bile  olsa, yalnızca %10’luk bir katkı sağlamaktadır.

Mutlulukla ilgili bizim elimizde olan kısmı ise, amaçlı etkinlikler dediğimiz kısımdır. Bu etkinlikler gerçekleştirilirse sağlam bir mutluluk durumu gerçekleştirilebilir.

MUTLU OLMAK UMUTLU OLMAKTIR.

5) Hayatta daha mutlu olmak için yapabileceklerimiz kolay şeyler midir? 

Öncelikle, mutluluk konusu sandığımızdan çok daha derin bir konudur. Üzerinde ciddi anlamda düşünülmesi ve farkındalık sahibi olunulması gerekmektedir. Mutluluk düzeyi çaba gösterilerek artırılabilir. Bunlar sağlanabilirse mutlu olmak görece kolaydır diyebiliriz.

Aslında düşündüğümüzden çok daha fazla insan mutludur ve kendilerini toparlama güçleri yüksektir. Örneğin; bir savaş ya da doğal felaketten sonra insanların büyük çoğunluğu travma sonrası stres bozukluğu göstermez.

Neşeli bir yaşam bireysel bir yaratıcılıktır. Bir tariften kopyalanamaz. – Mihaly Csikszentmihalyi

6) Mutlu olmak için ne yapmalı?

Şükretmek

  • Mutlu olmak için gerekli olan en büyük karakter özelliklerinden birisi şükran duymakdır. Yapılan birçok bilimsel çalışma bu inanışa olan güveni artırmıştır.
  • Şükran duyan bireyin yaşamındaki olumlu noktalarla ilgili farkındalığı yüksektir.
  • Psikolojik dayanıklılıkları yüksektir.
  • Şükran duygusu yüksek bireyler daha az hastalanır.
  • Yaşamdan daha fazla doyum alırlar.
  • Gelecekle ilgili daha az kötümser daha çok iyimserlerdir.
  • İlişki doyumları yüksektir.
  • Psikosomatik şikayetleri daha azdır. Örneğin; psikolojik nedenlere bağlı ağrılar, uyku bozuklukları.

Yardımsever olmak

✔️ Kendi çıkarlarını gözetmeksizin başkalarına (insanlara, doğaya, hayvanlara vb.) yardımcı olan bireyler, kendilerine de iyilik yapmış olurlar. Başkalarına yardımcı olmak mutluluk düzeylerini artırır. Kadınlar ve yaşlılar daha özgeci olma eğilimindedir.

❌ Elbette birey başkalarına iyilik yaparken kendi menfaatini de düşünebilir. Bu durumda özgecilik olarak görülmez davranışı.

❌ Bireyin başkalarını reddetmekte güçlük çekmesinden dolayı yardımcı olması da mutluluk getirmez.

Uyumlu olmak (authentic)

Uyumlu olmak özellikle hümanist yaklaşımda benimsenmiştir. Uyumlu olan bireylerin içleri dışları birdir.

Uyumlu olmak deyince sadece riyakar olmayan insanlar anlaşılmamalı. Uyumlu olmak bundan çok daha fazlasını gerektirir. İnsanın uyumlu olabilmesi için farkındalığı yüksek olmalıdır. Zira duygularının farkında olmayan birinin bunları gösterebilmesi de söz konusu olamaz.

Uyumlu insanların bazı özellikleri şunlardır;

  • Gerçek benliğini ortaya koyar.
  • Kendine yabancılaşmaz.*
  • Kendi isteklerini daha fazla yerine getirir.
  • Yaratıcılık düzeyleri yüksektir.
  • Kendileri için yaşarlar.

Kimlerle arkadaşlık kurmalı?

  • Özgüven sahibi
  • Mutlu
  • Sürekli her şeyden şikayet etmeyen
  • Yardımsever
  • Özgün
  • Merhametli

Güzel yaşam isteyen, güzel insan biriktirsin. – Cemal Süreyya

Farkındalık

  • Farkındalık bireyin yaşadığı ana odaklanması demektir.
  • Gelecek endişesi duyulmaz.
  • Geçmişle ilgili pişmanlık duyulmaz.
  • Kişi o an meşgul olduğu şeyden zevk alır.
  • Meditasyon yaparak farkındalık geliştirilebilir.

Yaşam amaçları

Yaşam amaçlarına sahip olarak onların peşinden koşmak mutlu olmak için yapılabileceklerin en önemlilerindendir.

Paramızı bizi mutlu edecek şekilde nasıl harcarız?

Hepimize tanıdık gelen bir duygu vardır. Bizi mutlu edeceğini umarak bir şeyler alırız kendimize. Fakat kısa süre sonra aldığımıza pişman oluruz. Hatta geri vermeye çalışırken, ya da nasıl değerlendirsem diye düşünürken, iyice canımız sıkılır. Peki bilimsel araştırmalar bu konuda ne diyorlar?

Paramızı eşyalara değil, deneyimlere harcamak bizi daha mutlu kılıyor. 

Çocuklarınızı düşünün. Onlara aldığınız oyuncaklardan kısa sürede sıkılıyorlar. Zaten çocuklar birçok özelliği olan oyuncaklardan ziyade daha basit oyuncakları seviyorlar. Çünkü onlarla hayal güçleri daha fazla gelişebiliyor. Mesela oyuncakları dururken bir kaşığı, kumandayı, anahtarlığınızı, gözlüğünüzü ya da burnunuzu oyuncak yapıp ilgilenebiliyorlar.

Çocuklarınıza bir şeyler almak yerine onlara deneyimler yaşayabilecekleri yerlere götürüp, birlikte vakit harcarsanız yaşadıkları gün anı olarak kalacaktır. Geriye dönüp baktıklarında mutlu çocukluk anıları olarak anımsayacaklardır. Daha gitmeden, gidinceye kadar yapacakları planlar, hazırlıklar da ayrıca mutlu kılacaktır.

⇒ Leaf van Boven ve Thomas Gilovich 1200 Amerikalı’ya bu soruyu yönelttiler. %57’si kendilerini deneyimlerin, %34’ü eşyaların mutlu kıldığını söyledi.

İlginizi çekebilir: Mutlu çocuk yetiştirmenin sırları nelerdir?

7) Daha mutlu olmak için neler yapılabilir?

  • Düzenli egzersiz yapmak
  • Yeterince uyumak
  • Yeni şeyler denemek
  • Entellektüel olarak sizi doyuracak aktivitelerde bulunmak
  • İntikam ve kin duygularından kurtularak affetmek
  • Kendine karşı merhametli olmak
  • Kendini başkalarıyla kıyaslamamak
  • Yaratıcı eserler sunmak
  • Hatalardan öğrenmek
  • Hobilerle uğraşmak
  • Yavaşlamak
  • Öncelikleri belirlemek
  • Değişikliklere hazır olun
  • Düzenli yemek ve uyumak
  • Sağlıklı yaşamak
  • Mükemmeliyetçi olmamak
  • Hayır demeyi öğrenmek
  • Meraklı kalmak
  • Derin nefes almak
  • Başkalarına yardımcı olmak, iyilik yapmak.
  • Size nelerin mutluluk verdiğini gözlemleyerek, onlardan daha çok yapmak
  • Sahip olduğunuz güzellikleri not etmek
  • Güneşe çıkmaya çalışın.
  • Yeni insanlar tanıyın, yeni şeyler öğrenin.
  • Çocuklarla vakit geçirin.
  • Hayatınıza anlam ve amaç veren işler mutluluk getirir.

İlginizi çekebilir: Affetmekkendini affetmek

Carol Ryff Psikolojik İyi Oluş Modeli

1. Kendinizle barışık olun.

  • Bireyin kendi yaşamı ve kendisiyle ilişkili olumlu değerlendirmeleridir.
  • Öz-saygı: “Kendimi en az diğer insanlar kadar değerli buluyorum.”

2. Gelişime ve öğrenmeye devam edin.

  • Mutlu insanlar gelişmeye devam ettikleri duygusuna sahiptirler.
  • Kendi potansiyellerini gerçekleştirmeye çalışırlar.
  • Kendileri olurlar.
  • Yeni deneyimlere açıktırlar.
  • Mutlu insanlar kişilerarası ilişkilerinin iyi olması için çalışırlar.
  • Günlük yaşamın stresiyle etkili şekilde baş edebilirler.
  • Yaşam amaçları belirleyin.
  • Özerk olun, yani yaşamın sorumluluğunu elinize alın.
  • Kendi kendinize karar verin ve bağımsızlığınızı artırın.
  • Düşünce ve davranışlarınız üzerinde kurulan baskılara karşı durabilme yetisi kazanın.

3. İyi iş

İyi iş nedir? İyi iş kalitede mükemmel, sosyal sorumluluk içeren ve onu yapan bireylere anlamlı gelen işlerdir. İş eğer bireye anlam ve amaç sağlıyorsa mutluluk kaynağı olabilir.

İyi iş projesi

Prof. Howard Gardner büyük bir çaba harcayarak iyi iş uygulayan bireyleri ve kurumları tespit etmiştir. Proje ayrıca toplumumuzda iyi işlerin yapılmasını nasıl artırabileceğimizin yollarını araştırıyor.

İyi iş projesine göre herkes kendi için mükemmel olanın peşinden koşarsa bu toplumun bütünü için de faydalı sonuçlar doğurur.

Burada amaç insanların düzenli olarak akış halinde olacakları projelere katılmalarını ve daha yüksek seviyelerde doyum yaşayacakları iş pozisyonları bulabilmelerini sağlamak.

8) Mutluluk üzerinde kişilerarası ilişkilerin rolü nedir? 

Psikiyatr Kemal Sayar, mutluluk ilişkiseldir” der. Gerçekten de mutlulukla ilgili araştırmalara baktığımızda, mutluluğun olmazsa olmaz şartlarından birisi kişilerarası ilişkilerdir. Yani derin, doyurucu ve sağlıklı ilişkiler kurmak mutluluk için çok önemlidir.

İlişki ve iletişim ihtiyacı, psikolojik ihtiyaçların en başında gelir. Kendi yaptığım araştırmalarda da, sosyal zeka, sosyal beceri ve kişilerarası ilişki tarzlarının mutluluğu önemli düzeyde etkilediği sonucuna ulaşmıştım.

Gün içinde hayatta kalabilmek için dört defa kucaklaşmaya ihtiyacımız var. Onarım için sekiz defa ve büyümek için de oniki defa kucaklaşmalıyız. – Virginia Satir

9) Her zaman mutlu olmak mümkün müdür?

Mutlulukla ilgili yanlış inanç ve beklentilerden birisi de budur. Yani sürekli bir mutlu olma beklentisi. Oysa yaşamda acılar da, streste, üzüntü, iniş çıkışlar da bulunuyor.

7/24 her gün mutlu olma diye bir şey söz konusu değildir.

Bunun yerine yaşamın veya günlerin çoğunluğunu mutlu olarak geçirmek daha gerçekçidir. Mutlaka, mutsuz olunan zamanlar da olacaktır. Mutsuzluğun da ötesinde, acı çekilen zamanlar da olacaktır. Bu zamanlarda da o hüznü ve acıyı hissederek yaşamak gerekmektedir. Acının olumlu dönüştürücü gücünden de faydalanmak gerekir.

10) Mutlu olmak için hangi yanlışları yapıyoruz?

Bireyin geleceğe yönelik hayalleri, hedefleri ve umutları olabilir. Ancak mevcut şartlarda mutlu olmak ve sonrasında bu tür hedefler koymak ve gerçekleştirmek gerekmektedir. Aksi takdirde tüm mutluluğu gelecekte olacak bu olaylara bağlarsak, mutlu olmamız zor olacaktır.

Muhtemelen yeni gittiği yerde de mutlu olamayacaktır olduğu yerde mutsuz olan kimseler. Bir kişi mutlu olmak için evleniyorsa evlilikte hayal kırıklığı yaşama ihtimali yüksek olacaktır. Oysaki, mutlu olmak için değil, mutluluğu paylaşmak için evlenilirse evlilikten alınacak doyum daha yüksek olacaktır.

Yaşadığı yeri terk etme arzusundaki insan mutsuz insandır. – Milan Kundera

11) Mutlu insanların karakter özellikleri nedir?

  • Hayat amaçları bulunur.
  • Az ama güçlü arkadaşlıkları vardır.
  • Yalnızlıktan kaçınmazlar.
  • Başkalarıyla kendilerini kıyaslama yoluna gitmezler.
  • Başkalarının başarısına içerlemezler.
  • Enerjilerini gereksiz yerlere harcamazlar.
  • Hayat amaçları vardır.

Sefalet ve mutluluk arasındaki fark dikkatimizi nereye verdiğimizdir. – Sharon Salzberg

12) Mutlu olmak için beynimi eğitebilir miyim?  Beyin mutluluk ilişkisi nasıldır?

Beyin mutluluk ilişkisi biraz daha işin biyolojik kısmıyla ilgilidir. Bu anlamda hormonlardan bahsetmemiz gerekir. Beynimizin ya da genel olarak vücudumuzun salgıladığı bazı hormonlar mutluluğumuzun belirleyicilerindendir.

Dopamin, serotonin, oksitosin gibi hormonlar mutluluğumuzu doğrudan etkilemektedirler. Egzersiz yapmak, iyi beslenmek ve sağlıklı ilişkiler kurmak bu hormonların salgısını artırabilir.

Bunların dışında, nöropsikoloji alanında önemli çalışmalar yapılmaktadır. Beynin eğitilmesi dediğiniz konuya karşılık gelebilecek “nöroplastisite” kavramından bahsedilmektedir. Nöroplastisite, beynin değişebilme ve yeniden yapılanma özelliğidir. Yani beynimiz sürekli olarak değişmektedir. Bu açıdan baktığımızda, beynimiz, üzüntüyü de, stresle baş etmeyi de, mutluluk ve psikolojik iyi oluşu da öğrenebilmektedir.

Birey sürekli kurban psikolojisi içerisinde, olumsuz ve kaygılı davranışlar sergilerse beyninde o yönde yollar ve bağlantılar oluşacaktır. Ancak iyimser, merhametli ve mutlu bir karakter ortaya koyabilirse beyni de bu yönde değişecektir. Bir nevi mutluluk alışkanlık haline gelecektir kişide.

Mutluluk paylaştıkta çoğalan tek şeydir. – Albert Schweitzer

13) Mutlu olmak için hangi kitapları okuyabiliriz?

Mutluluk üzerinde birçok kitap yazılmıştır felsefi, dini ve psikolojik. Bu konuda özellikle, bilimsel bir temele dayalı olan kitapları okumak akıllıca olabilir. Benim okuduğum ve beğendiğim birkaç kitabı size önerebilirim.

Sonja Lyubomirsky’in “Nasıl Mutlu Olunur?” kitabı bu konuda önerebileceğim ilk kitaptır.

Onun dışında, pozitif psikolojinin kurucusu Martin Seligman’ın “Gerçek Mutluluk” kitabı da güzel bir kitaptır.

Stefan Klein’in “Mutluluğun Formülü”

J. Haidt’in “Mutluluk Varsayımı” adlı kitapları da bu konuda yazılmış çok doyurucu ve güzel kitaplardandır.

İngilizce olarak ise mutlulukla ilgili güncel çalışmaları ele almış olan “Oxford Handbook of Happiness” kitabını kesinlikle önerebilirim. Özellikle de bu alanda araştırma yapan akademisyenler için önemli bir kaynak.

İlginizi çekebilir:Martin Seligman kimdirPozitif psikoloji nedir?


Pozitif Psikoloji akımının Türkiye’deki temsilcilerinden olan Sayın Doç. Dr. Tayfun bu yazıya büyük katkılarda bulundu. Kendisi www.tayfundogan.net sitesinde pozitif psikoloji alanında değerli yazılarını paylaşmaktadır.

About adminsinn

Bunları da İnceleyebilirsiniz

Çocuklarla farkındalık nefes çubuğu etkinliği

Son yıllarda bilişsel davranış terapi, pozitif psikoloji gibi alanlarda başta olmak üzere farkındalık (mindfulness) üzerine …

2 Yorumlar

  1. Keyifli okumalar dilerim.

  2. Piyangodan para çıkanın o anki coşkusu birkaç yıl neden sürsün canım. Ama verdiği konfor ve rahatlık sürer. Tabi miktar önemli. Paranın sağladığı konfor hangimizi mutlu etmez. En temel ihtiyaçlar biyolojik ve güvenlik ihtiyacıdır. Para ikisini de garantiliyor. Daha sonra Sosyal ihtiyaç cinsel ihtiyaç kabul etsek te etmesekte bunları da garantiliyor.