Matruşka bebekleri terapi sürecinde farklı şekillerde kullanılabilir. Bireysel terapi, grup terapisi, çocuk terapisi süreçlerine uyarlanabilir.
Terapi Etkinliği – Ben Kimim?
Danışanınızdan matruşka bebeklerini kullanarak, onları farklı şekillerde yerleştirip bir benlik kompozisyonu hazırlamasını isteyebilirsiniz.
Matruşka bebekleri genellikle 7 parçadan oluşur. Her bir katmanda şu yönlere odaklanılabilir:
- Herkesin gördüğü ben
- Benimle tanışan insanların gördüğü ben
- Arkadaşlarımın gördüğü ben
- Yakın arkadaşlarımın ve aile bireylerimin gördüğü ben
- Sadece benim gördüğüm ben
- Henüz keşfetmediğim yanlarım
- Özde yatan ben
Danışanınızla her bir katman üzerine teker teker konuşabilirsiniz. İlk katman tamamlandıktan sonra, danışan kendini hazır hissediyorsa matruşka bebeğini açarak bir sonraki katmana geçmeye davet edebilirsiniz.
Bu etkinlik grup terapileri için de oldukça uygundur. Grup üyeleri matruşkaları paylaşarak ya da kendi katmanlarını sırayla anlatarak birbirlerini daha yakından tanıma fırsatı bulabilirler.
Son iki katman olan “henüz keşfetmediğim yanlarım” ve “özde yatan ben” ile çalışmak, kısa süreli terapi süreçlerinde her zaman mümkün olmayabilir. Yine de bu katmanların varlığına işaret edilebilir. Orada olduklarını kabul etmek bile iyileştirici olabilir. Danışanlarımız bu katmanları tam olarak açığa çıkarmasalar da, onlar hakkında konuşabilir ve düşünmeye başlayabilirler.
Danışanınıza sorabileceğiniz sorular:
- İnsanlar dışarıdan ne görüyor?
- Ben, insanların dışarıdan ne görmesini istiyorum? İlk olarak tanışmalarını istediğim “ben” kim?
- Bir insana ne kadar sürede ikinci katmanımı gösterebilirim?
- Daha iç katmanlarla tanışma cesaretim var mı?
- Hangi katmanda kendimden ya da başkalarından bir şeyleri saklıyor ya da utanıyor olabilirim?
- Her bir katmanda hangi bireysel kaynaklara sahibim?
Her ne kadar klasik matruşka bebeklerine alışkın olsak da artık çok farklı karakterlerle üretiliyorlar. Bu nedenle birden fazla takım matruşkanız varsa, değişik karakterleri de kullanabiliyor danışanlar. Örneğin; en üst katman için öfkeli bir matruşka bebeği seçerken, içte daha kırılgan bir matruşka seçebilir.
Danışanların oldukça yaratıcı olduklarını gözlemledim matruşka bebeklerle kompozisyonlar oluştururken. Bunlardan bazıları şunlar:
- Yanlarına değişik aksesurarlar ekleme, içlerine terapi odalarında sıklıkla bulunan cisimlerden (semboller) yerleştirme
- Onlara farklı şekiller vermk, ters çevirme, yüzünü farklı yönlere çevirme, farklı takımlardaki alt ve üst parçaları birleştirme…
- Katmanlardan bazılarını çıkararak eksiltme
- Matruşka bebekler yan yana farklı boyutlarda kullanarak duygularını ifade etme. Örneğin; büyük bir hayal kırıklığı ve küçük bir öfke. Ya da büyük bir öfkenin içinde barındırılan hayal kırıklığı.
Danışanınıza nasıl geri bildirim verebilirsiniz?
Psikoterapist: Sizinle ilk karşılaştığımızda henüz sizi tanımıyordum. Ben de diğer herkes gibi yalnızca en dış katmanınızı görebiliyordum. Başkalarının ne hissettiğini önemsemeyen ve öfkesini kontrol etmekte zorlanan biri gibi görünüyordunuz.
İkinci seansta, bir alt katmanda yatan, arkadaşlarınıza bile göstermek istemediğiniz tarafınızı tanımaya başladım. Bu katman, sevilmek isteyen ve bu yüzden öfke kontrolü üzerinde çalışmak isteyen bir yönünüzü ortaya koyuyordu. Bana güvenmeye başladığınız için biraz olsun incinebilir hale gelmiştiniz.
Altıncı seansa geldiğimizde, üçüncü katmanı görebildim. Bu, normalde yalnızca aile bireylerinin tanık olduğu bir katmandı. Ailenizde yaşanan sorunlardan ve babanız tarafından nasıl incitildiğinizden bahsettiniz. Duygularınızı ayrıntılı biçimde anlattınız ve benden tavsiye istediniz. Çünkü artık bana güveniyordunuz.
Gestalt Terapi Sürecinde Matruşka Bebekler
Gestalt terapi, bilinçdışını reddetmez. Hatta benliğimizi bir soğana benzetir: Her katmanın altında başka bir katman vardır ve her biri kendi içinde bir bütündür. Bu bakış açısından bakıldığında, matruşka bebekleri kadar bu fikri görsel ve somut olarak ortaya koyabilen bir materyal bulmak zordur.
Herkesin kat kat farklı kimlikleri olabilir. Özellikle genç bireylere benliğimizin bu çok katmanlı yapısını anlatmak için matruşka bebekler oldukça etkili bir araç olabilir. Aynı zamanda bu bebekler, savunma mekanizmalarımızı temsil etmek için de güçlü bir metafor olarak kullanılabilir.
Sistemik aile terapisi sürecinde matruşka bebekler
Matruşka bebekleri, farklı sistemleri çalışmak için de kullanabilirsiniz. Sistemik aile terapisi sürecinde genellikle bu amaçla faydalanılır.
Bu çalışmalarda bireyin; içinde yaşadığı geniş toplum, sosyal çevresi, aile yapısı ve kendi iç dünyası gibi sistemlerden nasıl etkilendiği ele alınır.
***Matruşkalar aynı zamanda güçlü bir metafor işlevi görebilir. Bu nedenle elinizde fiziksel bir matruşka olmasa bile, danışanınızdan benliğinin katmanları üzerine düşünmesini isteyebilirsiniz. Bilinçdışı, insanın çocuksu yönleri, karakter özellikleri gibi farklı boyutları çalışırken bu metaforu örnek olarak kullanabilirsiniz.
İlginizi çekebilecek diğer terapi etkinliklerini burada bulabilirsiniz: Psikoterapi etkinlikleri