Çocuk terapisi sürecinde travma (örselenme) vakaları ile çalışırken tetikleyici etkenleri (stresörleri) tespit etmek oldukça önemlidir.
Travma tetikleyici etkenler nelerdir?
Travma tetikleyici etkenler duygusal ve davranışsal etki yaratan faktörlerdir çocuğun hayatında.
Örnek:
İstismara maruz kalmış bir çocuğun bu kötü deneyimi her pazar bırakıldığı bakıcının yanında yaşadığını farz edelim. Bu durumda pazar günleri huzursuzlaşabilir.
Onu istismar eden bireyin üzerinde deri bir mont varsa deri ceket giyenlere karşı hassasiyet geliştirebilir. Ya da genel olarak deriye karşı
Travma tetikleyici etkenleri tespit etmek neden önemli?
Tetikleyicilerin farkında olabilir çocuk. Bunu ifade de edebilir. “Ben sevmiyorum burayı… böyle rengi… eşyayı” diyebilir. Fakat birçok zaman bu bilinç dışı verilen tepkidir.
Siz bilmeyerek çocuğun yanında onun travmasını tetikleyen eşyayı kullanabilirsiniz. Neden huzursuz olduğunu anlayamayabilirsiniz.
Çocukların travmalarını tetikleyen unsurları tespit edebilirsek, onların bunlarla baş etmelerine daha etkili bir şekilde yardımcı olabiliriz.
Çocukların beyninin tetikleyici unsurlarla daha farklı ilişkiler kurabilmesi için yetişkinler onlara yardımcı olabilir.
Travma tetikleyici etkenleri hikaye taşlarıyla tespit etme
Çocukların travma tetikleyicileriyle çalışmanın bir yolu hikaye taşları. Hikaye taşlarının üzerinde çok farklı semboller bulunur. Evler, hayvanlar, farklı insanlar, taşıtlar…
Bu aktivite için özel olarak geliştirilmiş taşlar bulunmuyor. Bu etkinlik çocukların yaratıcı problem çözme yeteneklerini geliştirme gibi amaçlarla sıklıkla uygulanan hikaye taşlarından adapta edilmiştir.
Çocuktan hikaye taşlarındaki figürleri alarak onda uyandırdığı farklı duygular üzerine yerleştirmesini istiyoruz. Dışarıdan bu konuda yardım almıyorlar. Çocuklara taşların üzerindeki nesnelerin ne olduğunu öğretmekten ziyade sorabilirsiniz.
Terapist: Burada ne var böyle?
Çocuk danışan: Aaaa o mu? O benim üvey annemin kolyesi.
Terapist: Hmm öyle mi? Hangi duygunun üzerine koymak istersin bu kolyeyi.
Çocuk danışan: Üzgün olanın üzerine koyucam. Çünkü onu haftasonları takıyor ve dışarı çıkıyoruz. Annemin gelip alması lazım ama o gelmiyor.
—
Peki ya çocukların negatif duygular yaşamasına sebep olan tetikleyicileri keşfettikten sonra neler yapabiliriz? Bu aşamadan sonra ona açıklamalarda bulunabiliriz.
Psikoterapist: Bu renk kıyafet görünce sana kötülükler yapan kişi aklına geliyor. Fakat o şu anda hapiste. Oradan çıkıp sana zarar veremez. Neler yapabiliriz endişelenmek yerine. Belki kendi kendine şöyle söyleyebilirsin. O kişi şu anda burada olamaz. Karşındakinin yüzüne bak. O kişi değil. Derin derin nefesler al. Şu anda güvendesin.
Yukarıda oldukça basitleştirerek sunmuş olduğum müdahaleye benzer şekilde baş etme yöntemleri geliştirmek için çalışılabilir danışanla ve ailesi ile birlikte.
Elbette bu aktivite sadece çocukları üzen ya da korkutan tetikleyicileri tespit etmekle kalmaz. Onları mutlu kılan kaynaklarını da keşfedebilirler.
