FotoTerapi: Terapide fotoğrafların kullanımı

FotoTerapi nedir?

FotoTerapi’de (PhotoTherapy) fotoğrafların terapi sürecine eşlik etmesidir.

Fototerapide terapist danışanıyla birlikte farklı fotoğrafları terapötik bir görüşme için bir başlangıç noktası, adeta katalizör olarak kullanır.

FotoTerapi sürecinde hangi fotoğraflar kullanılır?

  • Başkaları tarafından çekilmiş fotoğraflar. Sanatçıların çekmiş olduğu, gazetelerden, dergilerden, kartpostallardan… Danışanın bu fotoğrafları algısına bakılabilir.
  • Danışanın başkaları tarafından çekilen fotoğrafları
  • Danışanın çektiği ya da topladığı, sakladığı, hatırladığı fotoğraflar…
  • Biyografik fotoğraflar: Aile  fotoğrafları, düğün, aile buluşmaları, mezuniyet…
  • Danışanın özçekimleri. Seans içinde de çekilebilir.

Neden psikoterapi sürecinde fotoğrafları kullanıyoruz?

Aynı fotoğrafa baktığımızı düşünelim. Hepimizin az çok farklı yorumlarda bulunacağı muhakkak. Verdiğimiz anlamlar fotoğrafçının verdiği anlamdan da farklı olabilir. Bize birilerini ya da bir şeyi hatırlatabilir gördüklerimiz. Gördüğümüzü düşündüğümüz şeylerin bir çoğu bizden gidenlerdir. İç dünyamızı yansıtırız.

Sözel olmayan iletişime dayanır. İnsanlarla fotoğrafları hakkında konuşurken onlara direkt olarak sorduğunuzda erişemeyeceğiniz bilgilere ulaşabiliriz. Başkalarının fotoğraflarına bakarkende olabilir bu.

Konuşmaya dirençli danışanlara yaratıcı bir şekilde kendilerini ifade etme imkanı verir. Resimler unutulmuş, bastırılmış birçok hatırayı anımsatır.

Kolay uygulanır. Diğer sözlü olmayan sanat terapilerine (resim çizmek gibi) kıyasla uygulamak daha kolaydır. Danışanlarımız tarafından daha fazla kabul görür (dans terapi ya da rol oynamak gibi tekniklerle kıyaslanırsa).

Geçmiş ve gelecek çalışılabilir. Sadece nereden geldiğimizi değil, nereye gitmekte olduğumuzu da gösterebilir fotoğraflar.

Yoğun duygular ortaya çıkarabilir. Anıları canlandırdığı için derin duygular ortaya çıkabilir. Bazı köklü değişiklikler bilişsel olarak arzu edilse de, ancak böylesi duygu değişiklikleri ile mümkün olabilir.

Kanıt. Fotoğraflar adeta değişimin kanıtıdır. Bireye değiştiğini, değişebileceğini gösterir.

İlginizi çekebilir: Psikoterapide fotoğraflar: Vaka örnekleri

Fotoğraflarla terapi sürecinde nasıl çalışılır?

Birçok terapist farklı şekillerde faydalanıyor fotoğraflardan. Ben size kendi uygulamalarımdan, meslektaşlarımdan gördüklerimden ve okuduklarımdan örnekler sunuyor olacağım.

Danışanlar fotoğraflarla olan ilişkilerinden ziyade fotoğrafları anlatma eğiliminde olurlar. Sorularla danışanı iç dünyasına ve ilişkilerine yönlendiririz.

Empatik [eşduyum] bir şekilde dinleme, gözlemleme ve gerektiği durumlarda müdahaleler yapma temeline dayanır FotoTerapi.

FotoTerapiyi danışanlarınıza nasıl sunabilirsiniz?

Psikoterapist: Siz benim odama asmış olduğum fotoğraflara bakınca benim hakkımda bir şeyler öğrenebilirsiniz. Ben de aynı şekilde sizin çektiğiniz fotoğrafları gördüğümde sizi daha iyi tanıyabilirim. Fotoğraflar hakkında konuşurken aslında sizin hakkınızda konuşmuş oluruz. Fotoğraflarınızın bir analizini size veremem. Siz benim fotoğraflarım hakkında ne kadar yorum yapabilirseniz, ben de o kadar ancak sizin fotoğraflarınız hakkında bir şeyler söyleyebilirim. Kendi çekmiş olduğunuz fotoğraflar bile olsa, size anlatacakları başka hikayeleri olduğunu da keşfedebiliriz birlikte. Benimle böyle bir çalışma yapmak ister misiniz?

Buna benzer bir açıklama yaptıktan sonra fotoğraflarla çalışmayı önerebilirsiniz danışanınıza. Danışanların tepki gösterdiklerine şahit olduğumu hatırlamıyorum. Bu açıklamada önemli olan, fotoğraflarını kahve falı gibi yorumlamayacak oluşunuz.

FotoTerapide kaçınılması gerekenler

FotoTerapi tematik algı testi değildir. 

Fotoğrafları terapide kullanırken amacımız psikolojik hastalık teşhisi koymak değildir. Standart bir analize izin vermezler. Zira Roschach testi gibi bir el kitabı bulunmaz fotoğrafların. İçerik olarak kabul ederiz danışanın yorumlarını. Doğruluklarını sorgulamak değildir hedefimiz.

Fotoğraflar psikolojik test değildir. Yalnızca diyalog içine girmeyi kolaylaştıran gereçlerdir.

Danışanlara farklı objeler arasında tercih yapmalarını istediğim zamanlarda (fotoğraflar, küçük hayvan figürleri, peluş oyuncaklar vb.) genellikle böyle bir beklenti oluşuyor. “Şimdi bunu seçtiğim için terapistim benim hakkımda derin analizlerde bulunacak.” Böyle bir çalışmanın bir süreç olduğunun farkına varmaları gerekiyor.

Fotoğrafları yanlış yorumlamak diye bir şey olamaz. Yorumlayan kişi için doğrudur. 

Sorularınıza cevap verirken danışanınızın sesinin yumuşadığını, daha yoğun duygularla ve spontane konuştuğunun farkına varabilirsiniz. Danışanınız hafif bir trans içinde olabilir.

Kimi analistler fotoğrafları tamamlanmış bir ürün olarak görürler. Psikodinamik metin analizi yapar gibi çalışırlar (Akaret, 1973; Lesy, 1976). Tıpkı çocukların çizdiği resimleri inceleyerek bilinçaltları hakkında yorumlarda bulunmak gibi. Burada konu aldığım çalışmalar başkalarının fotoğraflarını alıp onlar için analiz etmek değil. Böylesi kaynaklar oldukça geniş eğer ilginiz bu yönde ise. Danışanla birlikte fotoğrafları sonuç değil, başlangıç olarak gören çalışmalara odaklanıyorum.

Hedefimiz fotoğraflarda danışanın gizli kalmış kaynaklarını bulmak ya da daha güçlü yanlarını keşfetmekt de değil. Ya da henüz konuşma yetisinin kazanılmadığı travma yaşamış olduğu yıllara ait fotoğraflara bakarak bloke olmuş hatıraları canlandırmaya da çalışmıyoruz. Bunlar elbette kötü fikirler değiller. Anlatmak istediğim fotoğrafları terapide belli bir kullanıma zorlayamayız. Birçok kapıyı açabilir fotoğraflar bizim için.

Profesyonel fotoğrafçı olmam gerekiyor mu psikoterapi sürecinde kullanabilmek için?

Hayır, gerektirmediği gibi dezavantaj dahi olabilir. Zira odak noktaları farklıdır fotoğrafçıların. Sanatsal bir değerinin olmasıyla ilgilenmiyoruz fotoğrafların. Kötü çekilmiş fotoğraflar da aynı oranda faydalı olabilirler.

Elbette fotoğrafla uğraşmayı birey kendisi için tedavi edici, rahatlatıcı bir etkinlik olarak görebilir. Kendisini keşfetme sürecinde yardımcı  olabilir. Ama burada amacımız bir uzman eşliğinde bu süreci tamamlamak.

FotoTerapi’nin diğer sanat terapilerinden farkı nedir?

Resim gibi sanat eserlerini daha derinden inceleme yatkınlığımız var. Sanatçının iç dünyasını daha fazla yansıttığını düşünüyoruz. Bunu nadiren fotoğrafçılar için yapıyoruz.

Sanat terapisi genelde sonuç olarak ortaya çıkan ürüne odaklanır. Fotoğraflarla çalışırken nerede, nasıl, ne zaman, kim, kimin için, neden gibi sorularıyla ilgileniyoruz.

Danışanların çizdikleri resimleri iç dünyalarının dışa yansıması, yani bir DIŞSALLAŞTIRMA süreci olarak görürüz. Fotoğrafta ise nesneler yer yüzündedir. Fotoğrafçılığı bir İÇSELLEŞTİRME süreci olarak görebiliriz.

Sanat konusundaki kabiliyetlerimiz yıllar içerisinde gelişir. Sanat terapisinde özellikle çocuklarla çalışırken, gelişimsel evrelerİ önemli rol oynar. Fotoğraf çekme konusundaki kabiliyetlerimiz ise makineyı titretmeden tutabilmeyi öğrenmek dışında yıllar içerisinde pek değişmez.

İlginizi çekebilir: Psikoterapide fotoğraflarla uygulayabileceğiniz 10 pratik etkinlik


Kaynaklar

Weiser, J. (1999). Phototherapy techniques: Exploring the secrets of personal snapshots and family albums. Vancouver, BC: PhotoTherapy Centre.

PhotoTherapy Center

About adminsinn

Bunları da İnceleyebilirsiniz

Terapi hikayeleri: Minik Lina evde korku içinde

Bu terapi hikayesi ile evdeki çatışmalardan dolayı korku içinde yaşayan çocuklara yardımcı olmayı ve yetişkinlere …