Tuba Aydın Psikolog Tuba Aydın Web Sitesi
Benzer İçerikler
DEHB nedir? DEHB Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu bir beyin hastalığıdır. İşlevselliğe ve gelişime ket vuran dikkat eksikliği, hiperaktivite ile birlikte görülür.
1) DEHB nedir? DEHB ne demek
Dikkat eksikliği nedir? Dikkat eksikliği bireyin meşguliyetinden uzaklaşması, sebatkarlık göstermemesi, odağında tutmakta zorlanması, düzensiz olmasıdır. Bu sayılan zorluklar anlayış eksikliğinden ve meydan okumadan gerçekleşmez.
DEHB eğlence, heyecan ve maceranın diğer adıdır.
DEHB önceleri daha çok bir davranış problemi olarak görülüyordu. Şimdilerde ise kompleks gelişimsel güçlüklere sebep olan ve beyinle ilişkilendirilen bir süreç.
Yanlızca bulguların mevcut olmasıyla teşhiş konulmaz. Bu belirtilerin kişinin yaşamını büyük oranda etkileyip etkilemediğine bakılır.
Dikkat eksiliği belirtileri nelerdir?
- Kolayca gereksiz düşünce ve duyularla dikkatin dağılması
- Ayrıntıları gözden kaçırmak
- Dikkatsizlikten kaynaklanan hatalar yapmak
- Talimatları takip etmekte güçlük
- Dikkat gerektiren oyunlarda kenara çekilerek uzaklaşmak
- Dikkat gerektiren görevleri sonlandıramamak
- Sıklıkla eşyalarını kaybetmek
- Günlük aktiviteleri yerine getirmekde güçlükler yaşamak. Telefona dönmek, randevuları takip etmek vb.
- Basit hatalar yapmak
- Başkalarını dinlemede güçlük çekmek
- Sürekli olarak yapılan aktiviteyi değiştirmek
2) Hiperaktivite nedir?
Hiperaktivite bireyin uygun olmayan durumlarda da durmadan haraket etmesi ya da aşırı düzeyde huzursuz olması, yerinde duramaması ve konuşması halidir.
Hiperaktivite belirtileri nelerdir?
- Kıpır kıpır yerinde duramamak
- Yerinde oturamama
- Uygun olmayan durumlarda koşma, tırmanma
- Sessiz bir şekilde bir hobi ile uğraşamamak
- Hiç durmadan konuşmak, konuşurken sıra beklememek
- Düşünmeden haraket etmek
- Başkalarının sözünü bölmek
- Tehlike algısında azalma ya da yitirme
- Tehlikeli araba kullanmak
Dürtüsellik nedir?
Dürtüsellik bireyin sonunu düşünmeden aceleci haraketlerde bulunmasıdır.
Dürtü kontrolü yaşayan insanlar çevrelerini rahatsız edebilir. Uzun dönemli rahatsızlıklar yaratabilecek davranışlarda bulunabilirler.
3) DEHB nedir? – DEHB belirtileri nelerdir?
DEHB’li bireyler dikkat bozukluğu, hiperaktivite ve dürtüsellik bulgularından birine ya da birkaçına sahip olabilirler.
Sırların benimle güven içinde. Çünkü yüksek ihtimalle dinlemiyordum.
4) DEHB tanısı nasıl konur?
Lisanslı psikiyatr ya da psikologlar tarafından DEHB tanısı konabilir. DEHB tanısı erken yaşlarda konulabilir.
DEHB tanisi ne zaman konur? Çocuklar DEHB olduklarını gösteren davranışlarda bulunurlar. Giderek davranışları daha da belirgin hale gelir. Birçok çocuk okula başladıklarında 6-12 yaşları arasında iken DEHB tanısı konur.
Çocuğun fiziksel bir incelemeden geçmesi ile var olabilecek olan diğer rahatsızlıklar elenmiş olur. Çocuğunuz ve sizinle görüşme yapılır. Rapor tutulur.
5) DEHB görülme oranları nedir?
Okul çağındaki çocukların yaklaşık %2-5 inde görülür DEHB. Dünya çapında görülme ortalaması %5 civarındadır. Almanya’da görülme oranları %4.4 civarındadır.
Erkek çocuklarında kız çocuklarından daha sıklıkla tanı konumaktadır.
Çocukluk çağında ADHD tanısı almış çocuklar %40-80 olasılıkla ergenlık çağında da bulguları taşırlar. Yetişlik çağında yaklaşık üçte birinde görülmeye devam eder.
DEHB çok farklı zeka seviyeleri olan çocuklarda görülebilir. Ama zeka düzeyi düşük kişilerde görülme oranı daha fazladır.
6) DEHB ileri yaşlarda devam eder mi?
DEHB bulguları genellikle yaş ile birlikte düzelme gösterir. Fakat yine de yetişkinlerde DEHB’nin izlerine rastlanır.
DEHB tanısı konulan çocukların yüzde 15’i 25 yaşına ulaştıklarında halen tüm DEHB bulgularını muhafaza etmiş olurlar. Yüzde 65’inde ise hala günlük davranışlarını etkileyen bulgular devam eder.
7) DEHB’nin nedenleri nelerdir?
- Genetik faktörler
- Hamilelik sırasında sigara içmek, alkol ya da uyuşturucu madde kullanımı
- Hamilelik sırasında toksik maddelere maruz kalmak
- Erken doğum
- Düşük doğum ağırlığı
- Çok erken yaşta kurşun gibi çevresel toksinlere maruz kalmak
- Beyin hasarları
Başkalarının bütün gün düşündüğünden çok daha fazlasını kahvaltıya kadar düşünürüm ben.
8) DEHB tedavisinde kullanılan ilaçlar?
DEHB tedavisi – DEHB ilaçları nelerdir?
- DEHB ilaçlarında doğru ilacı ve dozajı bulmak önemlidir. Küçük dozajlarla başlanıp uygun miktar ayarlanır.
- DEHB ilaçları kullanan kişiler doktor gözetiminde kalmalıdırlar.
- DEHB ilaçları kalıcı çözüm sağlamazlar. DEHB bulgularının etkilerini azaltırlar.
- DEHB ilaçları hiperaktiviteyi ve dürtüselliği azaltır.
- Odaklanmayı kolaylaştırabilir.
- Fiziksel koordinasyonu artırabilir.
- DEHB ilaçlarının bazıları her gün alınır. Bazıları ise sadece okula gidilen günlerde alınır. Arada tedaviye ara verilerek, ilaca devam etmeye gerek duyulup duyulmadığı değerlendirilebilir uzmanlar tarafından.
DEHB ilaç tedavisi – Uyarıcı ilaçlar
DEHB’de en çok kullanılan ilaç uyarıcılardır. Hiperaktivite tedavisinde uyarıcı kullanmak kulağa saçma gelebilir. Fakat uyarıcılar faydalı olurlar. Çünkü düşünme ve dikkat toplamada önemli rol oynayan beyinde bulunan dopamin ve nörepinefrin hormonları üzerinde etkili olurlar.
Uyarıcıların muhtemel yan etkileri. Uyarıcılar mutlaka doktor kontrolünde alınmalıdır. Gereğinden yüksek oranda alınırlarsa kan basıncını ve nabzı yükseltebilirler. Kaygı bozuklukları, kalp hastalıkları, karaciğeri veya böbrekleriyle ilgili problemleri olanlar özen göstermelidir.
DEHB ilaç tedavisi – Uyarıcı olmayan ilaçlar
Uyarıcı olmayan DEHB ilaçları daha uzun süre gerektirir faydalı olabilmek için. DEHB hastalarına odaklanmalarında ve dürtüselliklerinde faydalı olur. Uyarıcı olmayan ilaçlar, uyarıcılar fayda etmediğinde, yan etkileri görüldüğünde başvurulabilir. Uyarıcılarla birlikte de verilebilir.
9) DEHB tedavisi – Psikoterapi
DEHB tedavisi – Aile terapisi
Aile terapisi DEHB hastanısının diğer aile bireyleriyle olan ilişkilerini düzenlemede destek verebilir. Ailenin DEHB hastasının rahatsız edici davranışlarıyla daha etkin bir şekilde baş etmelerine yardımcı olur.
DEHB tedavisi – Bilişsel davranışçı terapi
DEHB hastalarının günlük yaşamlarını organize etmelerine, karmaşık duygularıyla baş etmelerini desteklerler. DEHB hastalarının davranışlarını gözlemler, öfkelerini ve davranışlarını kontrol etmelerine yardımcı olurlar.
Bilişsel davranışçı terapi tekniklerinden pekiştireç kullanarak arzu edilen davranışlar desteklenebilir. Sosyal kabiliyetler geliştirilebilir. Pekiştireç sisteminde arzu edilen davranışlar hemen ödüllendirilir. Arzu edilmeyen davranışlar ise görmezden gelinir. Ya da farklı bir yöne çevrilir.
DEHB tedavisi – Psikoeğitim
DEHB olan bireyler ebeveynlerinden, ailelerinden ve öğretmenlerinden anlayışa ve desteğe ihtiyaç duyarlar. Ruh sağlığı uzmanları DEHB’nin bireyi ve yakınlarını nasıl etkilediği konusunda eğitim verebilirler.
Çocuğa bir teşhis konuluncaya kadar geçen sürede aile oldukça yıpranmış olabilir.
Ailede çocuğa karşı bir öfke birikmiş olabilir. Aile bireylerinin sahip olduğu negatif duygulardan kurtulmaları için yardıma ihtiyaçları olur.
DEHB tedavisi – Kendi kendine yardım grupları
Kendi kendine yardım grupları ile aileler bir araya gelerek problemlerini ve endişelerini paylaşabilirler.
İlginizi çekebilir: Psikoterapi nedir?
10) DEHB hastalarında beslenme nasıl olmalı?
DEHB’li çocuklar sağlıklı ve dengeli beslenmelidir. Doktorunuza danışmadan bazı yiyecekleri beslenmesinden çıkarmayın.
Aileler bazı yiyeyeceklerin çocuklarının davranışlarını kötüye götürdüğünü fark edebilirler. Örneğin; şeker, gıda boyaları, katkılı gıdalar ve kafeyinin hiperaktiviteyi artırdığı söylenir.
Bazı insanlarda glütenli (ekmekte bulunur) ya da kazeinli (sütte bulunur) yiyeceklerin hiperaktiviteyi artırdığını iddia ederler.
DEHB’li kişilerle yapılan bazı araştırmalar omega-3 ve omega-6 yağ asitlerinin yardımcı olduğunu göstermiştir. Fakat bu araştırmalar yüksek oranda bir kanıta sahip değiller.
En önemlisi çocuğunuzla ilgili gözlemler yapmanız ve bunları doktorunuzla paylaşmanızdır.
11) DEHB’li çocukları olan ailelere öneriler
- Bir rutine, programa bağlı kalmak. Bu rutine kalkış saati, yemekler, ev ödevleri, dışarıda oynama, ev içi aktiviteler ve uyuma vakti dahil olur.
- Çocuğunuz için hazırladığınız programı bir yerde asılı tutun.
- Oyuncaklarını, kıyafetleri, okul gereçlerini, çantasını düzenli bir şekilde yerinde tutun.
- Çocuğunuza okul ödevlerini bir yere yazmanın önemini öğretin.
- Açık ve tutarlı olun.
- Kurallara uyduğunda ödüllendirin. DEHB’li çocuklar genellikle eleştirilirler. Bu nedenle davranışlarının övülmesine de ihtiyaç duyarlar.
- Çocuğunuzun yediklerine dikkat edin
- Erken müdahalede bulunun
- Düzenli egzersiz yapmak iyi gelebilir
11) DEHB olan ünlüler kimlerdir?
DEHB olan ünlüler arasında sporcular, akademisyenler, sanatçılar gibi birçok alanda başarılı olmuş olanlar vardır. DEHB olan ünlüler bu hastalara ve ailelere ilham ve motivasyon verebilir.
DEHB olan ünlüler arasında şunlar sıralanabilir;
- Albert Einstein
- Jim Carrey
- Michael Jordan
- John F. Kennedy
- Jim Caviezel
- Ryan Goslin
- Paris Hilton
- Adam Levine
- Howie Mandel
- Justin Timberlake
- Will Smith
- Walt Disney
- Ed Hallowell (Harvard’da ADHD alanında uzmanlaşmış bir profesör)
12) DEHB dernekleri
ADHD World Federation [DEHB Dünya Federasyonu]
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite veÖzel Öğrenme Güçlüğü Derneği
DEHB nedir adlı bu yazıya eklemek istedikleriniz varsa lütfen paylaşın.
Fatma hanım, ayrıntılı bilgi sunduğunuz için çok teşekkür ederiz..
teşekkürler.
Bir çok psikolojik hastalık olabileceğini düşünmüştüm (: oda arkadaşımın dikkat eksikliği demesi doğru sanırım. Lise ve üniversite boş geçsede tedavi olabilirim. Çok teşekkür ederim.