Çocuk evlilikleri, Çocuk gelinler ve Psikolojik destek

Çocuk evlilikleri –çocuk gelinler– dünyanın birçok bölgesinde görülen küresel bir problemdir.

1) Çocuk evlilikleri nedir? – Çocuk gelinler kimlerdir?

Çocuk evlilikleri, çocuk gelinler, resmi ya da gayri resmi olarak 18 yaşına ulaşmamış kişilerin yaptığı evliliktir.

Çocuk gelinler olduğu gibi çocuk damatlar da olabilir.

Çocuk gelinlerin sağlık ve eğitim hakları ellerinden alınmakta, şiddet ve fakirlik sarmalına atılmaktalar.

2) Çocuk evlilikleri toplumda hangi sıklıkla görülür? – Çocuk gelin istatistikleri nedir?

Her yıl Dünya çapında 15 Milyon kız 18 yaşına ulaşmadan evlenmektedir. Bu her iki saniyede bir kızın evlenmesi gibi kötümser bir tablo ortaya koyuyor.

Önlem alınmazsa 2050 yılına ulaştığımızda dünya üzerinde erken evlilik yaptırılan kızların sayısı 1.2 Milyara ulaşacak. Gelişmekte olan ülkelerde yaşayan kızların üçte biri 18 yaşından küçük yaşta evlenmekteler.

Şu anda dünyada yaşayan kadınların 700 Milyonundan fazlası çocukken evlenmiştir.

3) Çocuk evliliklerinin en çok görüldüğü ülkeler hangileridir?

Çocuk gelinler genellikle gelişmekte olan Afrika ülkelerinde yaşamaktadır.

Farklı ülkelerdeki çocuk gelinlerin oranı şöyledir: Nijer (%76), Çad (%68), Orta Afrika Cumhuriyeti (%68), Mali (%55), Gine (%52), Bangladeş(%), Güney Sudan(%52), (%47), Somali (45).

Nüfus yoğunluğu göze alındığında da en fazla çocuk gelin Hindistan, Bangladeş, Nijerya ve Brezilyada yaşamaktadır.

Çocuk gelinlerin en yoğun olarak görüldüğü ülke %74 ile Nijerdir.

Suriyeliler arasında çocuk evlilikleri giderek artıyor.

Suriyede savaş öncesinde 20-25 yaş arasındaki kadınların %13’ü 18 yaşına gelmeden evleniyordu. Savaş başladıktan sonra Suriyede çocuk evlilikleri çok yükseldi.

Ürdün, Lübnan, Irak ve Mısırda yaşayan mülteciler için de çok kritik seviyelere ulaşılmış durumda. Bu evliliklerin büyük kısmında kızlar kendilerinden oldukça ileri yaştaki bireylerle evleniyorlar.

Ürdünde yaşayan Suriyeli mültecilerin yaptıkları evliliklerde 18 yaşından küçük kızlar artışta. Rakamlar şöyle: %12 (2011), 18% (2012), 25% (2013), 32% (2014).

Ekonomik koşullar ve güvenlik dışında, Ürdünlü erkeklerle evlenerek oturum izni alabilmekte, ailelerini mülteci kampından kurtarabilmekteler.

Suriyeliler arasında artan çocuk evliliklerinin bir nedeni de öğrenim imkanlarının olmayışı. Özellikle Halepte okula giden çocukların sayısı %6’ya kadar düştü.

Bazı durumlarda evlilikler yasal olmayan yollardan yapılarak, çocuklar kısa süren evliliklerin sonunda güvencesiz bir şekilde ortada kalmaktalar.

Zaten yüksek olan çocuk evlilikleri oranı Suriyeliler arasında savaşla birlikte hızla artıyor.

4) Çocuk evlilikleri, erken evliliklerin nedenleri nelerdir?

Oldukça kompleks olan çocuk evliliklerinde fakirlik, eğitimsizlik, kültürel faktörler ve güvenlik nedenleri gibi birçok faktör etkili oluyor.

Çocuk evliliklerinin varlığına sebep olan nedenler ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye değişiklik gösteriyor.

Cinsiyet ayrımcılığı çocuk gelinlerin var oluşunun temelinde yatar. Ataerkil toplumlarda kadınların nasıl davranmaları gerektiği, kadınların cinselliği üzerinde farklı kontrol mekanizmalarını devreye sokar. Aileler kızlarının bekaretini korumayı, ailenin onurunu korumak olarak görerek bir an önce evlendirmeyi seçerler.

Fakirliğin yaşandığı toplumlarda aileler hatta bazen çocukların kendileri de geleceklerini güvene alabilmek için evlenmeleri gerektiğini düşünebilirler. Böylelikle;

  • Aileden bir kişinin ayrılması ile beslenmesi gereken kişi sayısı bir kişi azalmış olur.
  • Kızın ailesine başlık parasının ödendiği toplumlarda fakir aileler bu parayı almayı arzu edebilirler.
  • Erkeğin ailesine çeyiz ödendiği Hindistan gibi toplumlarda ise genellikle genç olan kızlar için daha az para öder aileler.
  • Aileler oğullarının eğitimine yatırım yapmayı daha akıllıca bulabilirler.

Güvenlik endişesi nedeni ile aileler çocuk evlilikleri ile çocuklarını korumaya çalışabilir. Bunun en bariz örneğini mülteci ailelerde görürüz. Özellikle kızların tacize uğramasından endişelenen aileler, onları bir an önce evlendirmeye çalışabilirler.

Tanıdığım birçok kadın onları koruyabilmek için on altısından küçük kızlarını evlendiriyor. – Um Ali, Lübnan

Çocuk evlilikleri doğal felaketler ve savaşlar sonrasında da artabilir.

Çocuk evlilikler savaş silahı olarak da kullanılıyor. Özellikle Suriye gibi ülkelerde zorla yaptırılan çocuk evlilikleri bazı gruplar üzerinde toplumsal bir baskı unsuru olarak kullanılıyor.

5) Çocuk evlilikleri, çocuk gelinleri önlemek için neler yapılabilir? 

Çocuk gelinleri ve kızları güçlendirmek

Direkt olarak kızlarla çalışarak onların kabiliyetlerini, bilgilerini ve sosyal çevrelerini artırmaya yönelik faliyetlerde bulunulurr. Bu çocuk evliliklerini bitirmek için yapılabilecek en önemli şeydir.

Kızlar hayatta, bulundukları sosyal çevrede ne gibi farklı roller alabilirler bunu öğrenirler.

Çocuk gelinler için güvenli mekanlar oluşturmak.

Çocuk evlilikleri yapma riski olan bireylerin ve çocuk gelinlerin farklı beceriler kazanabileceği ortamlar sağlanır. Buralarda sağlık, ve finansal konularda bilgi alabilirler ve sosyal bir çevre kazanabilirler. Bu programlarda genç kızların kendilerine olan güvenleri, bağımsız ayakta durabilme kabiliyetleri güçlenir. Okula gitme şansını yitirmiş olanlar, örneğin evli olanlar, okula gidebilir.

Çocuk gelinlerin düzenli olarak bir mekanda buluşabilecekleri ortam hazırlama

Çocuk gelinler kendileriyle aynı pozisyonda olan bireylerle etkileşim ve bilgi alış verişi sağlarlar. İzolasyondan kurtularak, sosyal desteğe kavuşurlar. Bu programlar çerçevesinde finansal desteklerde sunulabilir genç kızlara. Örneğin; erken yaşta evlenmemeleri karşılığında verilen destek gibi.

Aileleri ve toplumu çocuk evlilikleri konusunda harekete geçirmek

Birçok aile ve toplumda çocuk gelinler norm haline gelmiştir. Toplumsal bilinci artırıcı uygulamalar yapılmalıdır.

Erkeklerle birlikte çalışmak

Erkeklerle birlikte çalışmak çocuk evlilikleri ile mücadele etme konusunda oldukça önemli. Birçok toplumda kararlar erkekler tarafından verilir.

Dini ve toplumsal liderleri çocuk evlilikleri engellemek için yardıma davet etmek

Dini ve toplumsal liderlerin önemli görüldüğü toplumlarda onların tutumları insanların davranışları üzerinde büyük bir etki yaratacaktı. Toplumda çocuk evliliklerine verilen değerin ortadan kaldırılması gerekmektedir.

Çocuk evliliklerine engel olabilmek için en etkili yöntem genç kızları güçlendirmektir. – Kız Çocukları Gelin Değildir

Çocuk evlilikleri – Dernekler

Girls not brides [Kız çocukları gelin değildir]

Uçan süpürge

Çocuk evlilikleri, erken evlilik vakalarında psikoterapi, psikolojik destek 

6) Çocuk evlilikleri – Türkiye’de neden oluyor?

Dünyanın çeşitli coğrafyalarında çocuk evlilikleri yaşanmasının sebepleri farklıdır.

Ülkemizde çocuk evlilikleri sorunu acil çözüm getirilmesi gereken bir husus. Çocuk evlilikleriçocuk gelinleri– sorunu dünya üzerinde  herhangi bir kültür çevresine ya da devletlere özgü değildir. Dünyanın hemen hemen her bölgesinde gözlemlediğimiz bir fenomen. Fakat şunu belirtmemizde yarar var. Çocuk evlilikleri -çocuk gelinler- daha çok doğu kültürlerinde ve ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkelerde  yaygınlık gösteriyor. Sevindirici olan bu alanda faydalı ve etkili kampanyaların yapılması. Kendini gösteren birçok kadın kuruluşu ve sivil toplum örgütüne sahipiz.

Çocuk evlilikleri Türkiye’de daha çok ekonomik yetersizlik ve geleneksel inançlardan kaynaklanıyor.

Türkiye’de çocuk evliliklerine, erken evliliklere götüren başlıca nedenler;

  • Ekonomik güçlükler,
  • Yanlış ve eksik bilgilerden kaynaklanan geleneksel ve dini inançlar,
  • Eğitimsizlik,
  • Aile içi şiddet
  • Toplum baskısı
  • Mülkiyet unsuru, mal bölüşümü vb.
  • Kız çocuklarının ekonomik yük olarak görülmesi
  • Kız çocuklarının korunması gereken namus olarak algılanması
  • Çocuk evlilikleri yapanların daha itaatkar olacakları inancı
  • Ailelerin bir an önce mürüvvet görme isteği
  • Kızların evde kalacağı korkusu
  • Aile geleneklerinin örnek alınması
  • Akraba evlilikleri
  • Çocukların eğitimlerine devam etmemesi
  • Akraba ilişkileri içinde rol model olarak algılanan bireylerin davranışları ve tutumları
  • Küçük yaşta evlenerek daha fazla çocuk sahip olabilecekleri beklentisi

Her ne kadar Türkiye’de yapılan çocuk evliliklerin sayısı azalma trendinde de olsa halen ciddi bir problem olarak karşımızda durmaktadır.

7) Avrupa’da yaşayan Türk gurbetçiler arasında çocuk evlilikleri neden fazla?

  • Gurbetçi toplumda yüksek sayıda çocuk gelinlerin varlığının sebebi kültürel ve ahlaki değerlerdir.
  • Avrupa’da büyüttükleri kız ve erkek çocukları yine kendi memleketlerinden tanıdık ailelerin ya da akrabalarının çocuklarıyla evlendiğinde, çocuklarını iyi yetiştirdiklerine inanırlar.
  • Aileler çocuk gelinler getirdiklerinde toplum ve çevreleri tarafından saygı gördüklerini düşünürler. Kendi kültürüne toplumuna sahip çıkan bağlarını unutmayan bireyler konumunda hissederler kendilerini.
  • Yabancı işçi olarak kazandıkları birikimleriyle elde ettikleri mülkiyetin dağılmaması ve aile içinde kalmasını arzu edilir.
  • Çocuk gelinler akrabadan seçilmesi durumunda hayat kurtarıcı olarak görülür. Bu şekilde çocuk gelinler ve damatlar yurt dışında yaşayabilecek ve iş sahibi olacaktır.
  • Maalesef Türkiye’de yaşayan ve maddi yardım gören akrabalar “kızımız henüz küçük” demeye çekinirler.
  • Ailer kızlarının evlenerek Avrupa’da ki akrabalarının yanında rahat edeceğini düşünürler. Bunda gurbetçilerin Türkiye ziyaretlerinde, Avrupa’da ki yaşamlarını farklı yansıtmaları da etkin olur.
  • Ailenin tanıdığı çocuk gelinlerin terbiye edilmesinin de kolay olacağı düşünülür. Kayınvalide çocuk gelinlerini yanına alarak kendi istediği şekli vermeye çalışır.
  • Çocuk gelinler genelde evde kalarak çalışmazlar. Hem kadının hem de erkeğin çalışarak para biriktirdiği ailelerde yük kadının üzerinde kalır. Bu kadınlar bir an önce erkek çocuklarını evlendirmek ister. Bu sayede çocuk gelinlerine ev işlerini yüklerler.
  • Kendileri de genellikle çocuk gelin olan gurbetçi anneler eşlerinin Avrupa’daki akrabalarıyla anlaşamaz. Sosyal ilişkileri kısıtlanır. Kendileri yalnız hissederler yabancı toplum içinde. Kendi yeğenleri ile oğullarını evlendirerek sevdikleri bir bayanı yanlarına bir an önce arkadaş olarak alırlar. Ama bu arkadaşlık süreci çok uzun sürmeyerek her iki taraf için de hayal kırıklığı yaratabilir.
  • Gurbetçi erkek çocukları yabancı bayan arkadaş edinebiliyor. Bu ilişkiyi engellemek isteyen aileler köylerinden genç ve güzel çocuk gelin arar. Fakat oğulları her zaman bu ilişkilerini sonlandırmaz. Çocuk gelinler durumu kısa sürede öğrenir ve kendilerini aldatılmış hisseder. Farklı bir yaşam sitiline alışkın gurbetçi erkekler genellikle köylerinden gelen çocuk gelinleri beğenmezler. Şiddet uygulayabilir ve sıklıkla aldatırlar.

8) Gurbetçi çocuk gelinleri destekleyen kurumlar var mı?

Bir çok sivil toplum örgütü ve kadın sığınma evleri çocuk gelinlere ve zorla evlendirilmiş kadınlara yardımcı oluyor.

Her türlü psikolojik, sağlık ve hukuki anlamda danışmanlık veren sosyal kurumlar mevcut. Fakat çocuk gelinler genellikle aileleri tarafından kontrol ediliyor ve hakları konusunda yeterince bilgiye sahip değiller. Bu nedenle bu kuruluşlara ulaşmaları uzun bir süre alabilir.

Çocuk evlilikleri yaşamış olanlar sosyal kurumlar tarafından kurtarıldıkları zaman psikolojik destek alıyorlar ve kadın sığınma evlerine yerleştiriliyorlar.

Kadın sığınma evlerinde ki sosyal çalışanlarda gözlemleri sonucunda erken evlilik yapanları psikoterapiye yönlendirebiliyor. Çocuk gelinler psikoterapi almaya motive ediyor ve bağlantı kuruyorlar. Bu danışanlar psikoterapiye karşı çekinceleriyle birlikte gelebiliyor. Psikoterapi süreci başladığında onların terapi nedir sorularına yanıt vermek ve işbirliklerini kazanmak gerekiyor.

Çocuk evlilikleri yaşayanları destekleyen kurumlar olsada, buralara ulaşmaları geç olabiliyor.

9) Erken evlilik yapan bireyler genellikle ne gibi şikayetlerle psikoterapiye başvuruyorlar?

Bazı erken evlilik yapanlar yıllarca bu evliliğin yükünü taşıyıp sonunda bir psikoterapiste gitmeye karar veriyor.

Özellikle çocuk evliliklerinde yaşadığı cinsel istismar psikolojik rahatsızlıklara sebep olabiliyor. Travma bireyin ağır bir stresöre birebir maruz kalması ya da tanıklık etmesidir. Çocuk evlilikleri yaparak cinsel travma yaşayan bireylerin ruh sağlığı kalıcı ya da geçici süreyle bundan etkilenebilir. Çocuk evliliklerinde bireyler genellikle mutsuz oluyorlar.

Çocuk evliliklerinde yaşanılan travmalara verdikleri cevaplar değişiklik gösterir.

Erken evlenmenin zararları

  • Travmalar (cinsel, fizyolojik …)
  • Depresyon, ankisiyete
  • İntihar teşebbüsü
  • Sosyal hayattan çekilme
  • Madde kullanımı
  • Öfke kontrol problemleri, şiddete başvurma
  • Riskli davranışlarda bulunma
  • Psikosomatik
  • Eş çatışmaları ile evlilik terapisi isteği

10) Çocuk evlilikleri içerisinde çocuk gelinler ve damatlar arasında farklar görüyor musunuz?

Çocuk evlilikleri mağdurlarının büyük bir oranını çocuk gelinler oluşturur. Elbette çocuk gelinler oran olarak çok daha fazla etkileniyor çocuk evliliklerinin kötü sonuçlarından. Bu nedenle çocuk gelinler kadar ilgi görmüyor, çocuk damatlar. Bu alanda çalışmak ve araştırma pek yapılmıyor.

Psikoterapiye gelen çocuk evlilikleri vakalarınında çoğunluğunu çocuk gelinler oluşturuyor. Ülkelerinde çocuk evlilikleri yapmış erkekler ileri yaşlarda terapiye başvurabiliyor. Erken yaşta okullarını bırakmış ve ağır işlerde çalışma sorumluluğu üstlenmiş oluyorlar.

11) Çocuk evlilikleri yaşamış olanlar bunlarla nasıl baş ediyorlar?

Çocuk evlilikleri yaşayanlar farklı şekillerde yaşadıkları travmalara cevap veriyorlar.

Erken evlilik yapanlar yaşadıklarını içselleştirmiş olabiliyor. Yani çocuk evliliklerinin haklılığını savunabiliyorlar. Şimdiki evliliklerle kıyaslayarak daha başarılı olduğunu öngörüyorlar. Böylelikle bilişsel bir çelişkiyi de önlenmiş oluyor. Kendilerini zorla evlendiren aileleri ilede araları bozulmamış olabiliyor. Bu durumda bastırılmış bir öfkeden bahsetmek mümkün.

Çocuk gelinler eşlerinden uzaklaşıp çocukları ile çok yakın bir ilişki içine girebiliyor. Özellikle erken evlilik yaparak küçük yaşta anne olanlarla çocukları arasında çok yakın bir ilişki oluyor. Kendilerine çocuk evlilikleri yaptırmış olan aileleriyle olan ilişkileri de çok sıcak olamıyor. Eşleri ve onun ailesiyle de sıcak ilişki kuramadıklarında, çocukları tek dayanakları oluyor. Çocuk gelinlerin büyük bir mutluluk, umut ve yaşam amacı kaynağı olabiliyor çocukları. Bunlar çocuklarıyla yaşayacakları hayal kırıklıklarının yarattığı etkiyi çoğaltabiliyor.

Erken evlilik yapanların bir kısmı kendi çocuklarını çok güçlendirmeleri gerektiğine inanarak, tüm hayatlarını buna adayabiliyorlar. Çocuklarının kendilerine verilmeyen her şansı elde etmesini arzuluyorlar. Fakat yüklenen bu büyük görev, bazen çocuklara ağır geliyor. Ya da çocukların başarısızlığına ebeveynler aşırı üzüntü içinde tepki verebiliyorlar.

Bazen çocuklar çok güçlü olup annelerini korumacı rollere bürünebiliyor. Bu koruma rolünü daha çocuk yaşlarda üstlendiklerinde onların ruh sağlığı açısından ciddi problemler ortaya çıkıyor. Her ne kadar anneler güçlü çocuklarıyla gurur duysa da, aile içinde çocuğun ve annenin üstlenmesi gereken roller unutulmamalı.

Çocuk gelinler zamanla agresifleşerek etraflarınki insanları olanlardan ötürü suçlayabiliyor.

Bazı danışanlar maalesef başarılı bir şekilde baş edemeyip psikosomatik ve psikolojik hastalıklara yakalanabiliyor.

12) Psikoterapi çocuk evlilikleri vakalarında nasıl yardımcı olabilir?

Psikoterapi çocuk gelinlere hem evliliklerinin yaşandığı akut hem de sonraki evrelerde yardımcı olabilir.

Çocuk evlilikleri yaparak Türkiye’den Viyana’ya yerleşmiş olan çocuk gelinler psikoterapiye geç ulaşıyorlar. Bir çok zaman danışanlar yirmi, otuz yıl sonra bize geliyor. Problemlerinin birikmiş ve artık dayanamayacak raddeye geldikleri son aşamada oluyorlar. Bu durumda çalışmak oldukça güç oluyor.

Çocuk gelinlerle genellikle  travma terapisi ile çalışılıyor. Danışanın geçirmiş olduğu travmanın etkilerinden kurtulmasını ya da minimize etmesini sağlanabiliyor.

Psikoterapi sürecinde aile ilişkilerini gözden geçirebiliyoruz. Zorla çocuk yaşta da evlenmiş olsa çocuk gelinler evliliği sürdürmek istiyor genellikle toplumsal nedenlerle. Danışanlarımızın kendi ailelerine ve eşlerinin ailelerine karşı ilişkileri terapi sürecinde çalışıyoruz.

13) Çocuk evlilikleri yaşamış danışanları olan psikoterapistlere neler tavsiye edersiniz?

Terapistlerin çocuk gelinlere karşı sabırlı olmaları ve vakit vermeleri gerekiyor.

Başlarından bu tarz tecrübeler geçmiş bireylerin yeniden ayakları üzerinde durmaları, kendilerine helede yabancı bir ülkede güvenmeleri oldukça güç.

Çocuk gelinlere pozitif geri bildirimler vererek kendilerine olan güvenlerinin artmasına yardımcı olmak önemli. Hayatlarında mağdur rolünden çıkarak, bir şeyleri değiştirebileceklerine öncelikle inanmaları gerekiyor.

Bir çok zaman danışan geçmiş çocuk evlilikleri tecrübesi ile güncel problemi arasında bağlantı kuramıyor. Örneğin, kendi çocuklarının her istediğini yerine getirebiliyor. Böyle bir anne oluşunun arkasında küçük yaşta evlenmelerinin olduğunu göremiyor. Ya da bunun bilincinde olarak böyle olması gerektiğini düşünüyor. Çocuğuna verdiği destekten dolayı bir yandan gurur duyarken, bir yandan da sonuçlarından şikayet edebiliyor.

Çocuk gelinlerle çalışırken onları güçlendirmek, kaynaklarını keşfetmelerine yardımcı olmanın en önemli terapi hedefleri olduğuna inanıyorum.

Çocuk evlilikleri vakalarında başlıca psikoterapi temaları

  • Kendini suçlamak, pişmanlık, öfke
  • Yas: okulu yarıda bırakmış olmanın verdiği üzüntü, yaşanmamış hayaller
  • Çocuk evlilikleri yapmalarının sorumlusu olarak gördükleri kişilere karşı öfke ve onlarla devam eden akrabalık ilişkileri
  • Boşanma isteği, hayatta hiç yalnız kalmamış olmanın verdiği kendine güvensizlik,
  • Çocuk evlilikleri yapanların çocuklarıyla olan ilişkileri

About adminsinn

Bunları da İnceleyebilirsiniz

Başkalarını neden doğru dürüst dinleyemiyoruz? 10 Nedeni

Dinlemek iletişim kabiliyetlerinin belki de en önemlisi. Neden kabiliyet diyorum? Çünkü kabiliyetler öğrenilebilir, geliştirilebilir. Televizyon …